1404/06/06 11:21 PM - 5 ساعت قبل
خواه انتقام را داغ، ولرم یا سرد بگیرید، غذایی است که همیشه وسوسه انگیز به نظر می رسد. بسیاری از ما قبول داریم که اجرای شیرین عدالت زمانی که در حق ما بدی می شود، شیرینی خاصی دارد. اما این احساس گذرا است. در حقیقت این احساس به اندازه ای که تصور می کنیم رضایت بخش نیست.
دکتر «کارولینا استوز»، روانشناس بالینی در نیوجرسی، توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که انتقام به ندرت آرامش پایدار را فراهم می‌کند. در عوض با تکرار درد، آن را زنده نگه می‌دارد. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که تصمیم به انتقام می گیرند، پس از آن اغلب همانقدر، اگر نه بیشتر، احساس بدی دارند. زیر انتقام آن پایان مورد انتظار را برای دردشان به همراه نمی آورد.»
بنابراین چرا بسیاری از ما دنبال انتقام می گردیم؟ پاسخ ممکن است در شخصیت ما باشد. امتیازی که در تست شخصیت شناسی بیگ فایو می گیرید، می تواند مشخص کند چرا به عنوان یک مکانیسم دفاعی جذب انتقام گرفتن می شوید یا نمی شوید. در این مقاله این موضوع را بیشتر بررسی می کنیم. پس همراهمان بمانید. قبل از شروع با شرکت در تست Big Five تست و تایپ می توانید شخصیت خود را بهتر بشناسید و گزارش کامل آن را نیز دریافت کنید.
زندگی منصفانه نیست. در هر لحظه ای، چیزی یا کسی ممکن است شما را از مسیر خارج کند. شاید شایستگی شما برای ترفیع شغلی دیده نشود یا فردی بدون ملاحظه از شما در صف جلو بزند. این بی عدالتی های روزمره ممکن است جزئی به نظر برسند اما برای برخی افراد در مقایسه با دیگران درد بیشتری دارند.
سیستم شخصیت شناسی بیگ فایو که به اسامی نئو و پنج بزرگ عاملی نیز شناخته می شود، به روانشناسان کمک می کند درک کنند مردم چطور می اندیشند، احساس کرده و رفتار می کنند. هر کدام از ویژگی های شخصیتی پنج بزرگ عاملی از شکل دادن واکنش هایمان در برابر مشکلات گرفته تا اینکه چطور زمانی که آسیب می بینیم واکنش نشان می دهیم، بر احتمال انتقام جویی یک فرد اثر می گذارند.
آیا زمانی که در حق شما بدی می شود، نشخوار فکری می کنید؟ مردمی که امتیاز بالایی در بعد روان رنجوری شخصیت می گیرند، اغلب شدیدتر از سایرین احساسات را احساس می کنند. این افراد ممکن است مدت ها پس از پایان یک اتفاق به ناعدالتی ها فکر کنند و تجربه های دردناک را در ذهن خود مرور کنند. چنین رفتاری علاوه بر این اینکه آن ها از نظر احساسی حساس هستند، سریعا منجر به میل به انتقام جویی می شود.
دکتر استوز می گوید «افرادی که روان رنجوری بالایی دارند، معمولا احساسات را عمیقا تجربه می کنند. به خصوص احساسات منفی مانند خشم یا رنجش. آن ها اغلب بارها و بارها وقایع را در ذهن خود مرور می کنند که باعث می شود به سختی بتوانند از آن گذر کنند. انتقام برای آن ها ممکن است مانند راهی برای به دست آوردن مجدد کنترل یا ثابت کردن نکته ای باشد، اما متاسفانه معمولا فقط باعث می شود در یک چرخه خشم گیر کنند.»
کنترل داشتن بر این احساسات ناخوشایند برای بیشتر ما چالش برانگیز است. اما افراد با روان رنجوری بالا بیشتر احتمال دارد در این نبردها ببازند، چون آن ها همیشه مهارت مدیریت سالم احساسات خود را ندارند.
دکتر «کیرا هیز»، روان درمانگر مستقل ازدواج و خانواده و بنیانگذار Affirming Pathways Psychotherapy می گوید «در نبود مهارت های قوی برای مدیریت احساسات، چنین افرادی ممکن است به دنبال انتقام به عنوان راهی برای باز پس گیری نوعی حس قدرت باشند.»
اجازه دهید با این حقیقت روبرو شویم که بخشیدن همیشه ساده نیست. بخشیدن نیاز به درک، همدلی و میل به حل اختلاف دارد. مردمی که امتیاز کمی در بعد سازگاری می گیرند، کمتر احتمال دارد نیازهای سایرین را نسبت به نیازهای خود در اولویت بگذارند و با سایرین همکاری کنند.
ساده تر بگوییم، این افراد بیشتر به دستیابی به حقیقت عینی و کمتر به حفظ هماهنگی با اطرافیان خود علاقه دارند. دکتر هیز می گوید «زمانی که یک فرد باور عمیق به عدالت یا انصاف داشته باشد اما قدرت همدلی نداشته باشد، اغلب شرایط برای انتقام جویی فراهم می شود.»
دکتر استوز می گوید «اگر این افراد احساس کنند به آن ها خیانت شده، بعید است که آن را نادیده بگیرند. آن ها ممکن است به انتقام به عنوان ابزار عدالت جویی نگاه کنند نه چیزی که اهمیت ندارد و برای عمل به آن تردید نخواهند کرد. در مقابل افراد بسیار سازگار، بیشتر می بخشند و ترجیح می دهند به جای اندیشیدن به احساسات منفی ببخشند.»
نیازی نیست روانشناس باشید تا درک کنید که عمل کردن بدون فکر و به صورت هیجانی و انتقام جویی ارتباط نزدیکی با همدیگر دارند. زمانی که فردی بدون اینکه کاملا بیاندیشد واکنش نشان می دهد، احتمالا رفتار او غیرمنطقی خواهد بود. این افراد در تست NEO در بعد وظیفه شناسی امتیاز پایینی می گیرند.
دکتر استوز می گوید «وظیفه شناسی یعنی خودانضباطی و پیشاپیش اندیشیدن. فردی که در این ویژگی امتیاز کمی می گیرد، بیشتر احتمال دارد بدون اندیشیدن به عواقب بلندمدت، واکنش لحظه ای نشان دهد. این افراد ممکن است فورا از کوره در بروند زمانی که احساس کنند به آن ها بی عدالتی شده است، به جای اینکه یک گام به عقب برگردند و اجازه دهند آرام شوند.»
تمامی انتقام ها از روی خشم لحظه ای نیستند. برخی افراد از فرصت انتظار لذت می برند و نقشه حساب شده ای برای گرفتن انتقام در زمان مناسب می کشند. افرادی که امتیاز وظیفه شناسی بالایی دارند اما سازگاری آن ها پایین است، بیشتر احتمال دارد که چنین نقشه های سنجیده ای را برای انتقام بکشند.
دکتر هیز می گوید «افرادی که بسیار وظیفه شناسند، اغلب منضبط و قابل اعتماد دیده می شوند. اما زمانی که این افراد بسیار سازگار نباشند، این ویژگی به شکل میل به انتقام جویی نمایان می شود که بیشتر حساب شده است تا ناگهانی. آن ها معمولا فورا عصبانی نمی شوند، بلکه فکر می کنند که چطور به مرور زمان حساب خود را با یکی صاف کنند.»
برای شناخت بیشتر این ویژگی، مقاله بررسی ویژگی وظیفه شناسی در سیستم شخصیت شناسی بیگ فایو یا نئو را مطالعه کنید.
متفکران استراتژیک اغلب بیشتر از حد متوسط از تجربه کردن استقبال می کنند. یعنی آن ها نیز می توانند حساب شده عمل کنند، به خصوص اگر احساس کنند که انتقامشان به نوعی از نظر اخلاقی توجیه شده است. انتقام برای آن ها بیشتر درباره باورهای فلسفی شخصی و ایده آل های انصاف و عدالت است تا احساسات.
دکتر استوز می گوید «افرادی که امتیاز بالایی در بعد استقبال از تجربه می گیرند، متفکران عمیقی هستند که از بررسی ایده ها و دیدگاه ها لذت می برند. با آنکه این افراد ممکن است اقدام به انتقام گرفتن بدون فکر و هیجانی نکنند، ولی آن را به عنوان اقدامی ضروری توجیه می کنند و به یک انتقام جویی حساب شده یا خلاقانه تر کاملا می اندیشند. آن ها به جای اینکه انتقام را یک واکنش احساسی بدانند، به آن به عنوان راهی برای آموزش یک درس یا برگرداندن عدالت نگاه می کنند.»
برای شناخت بیشتر این ویژگی، مقاله بررسی ویژگی استقبال از تجربه در سیستم شخصیت شناسی بیگ فایو یا نئو را مطالعه کنید.
همین ابتدا بگوییم هر دو برونگرایان و درونگرایان می توانند انتقام جو باشند. اما نکته جالب این است که چطور برای آن اقدام می کنند. این ویژگی های شخصیتی سبک انتقامی را که این دو انتخاب کرده باشند، مشخص می کنند.
برونگرایان تاکید را بر سلسله مراتب اجتماعی می گذارند و زمان انتقام جویی از مکانیسم های اجتماعی استفاده می کنند. تاکتیک آن ها ممکن است شامل شرمسار کردن در بین عموم (مثلا رسوا کردن فرد موردنظر در سوشیال مدیا)، شایعه پراکنی و طرد اجتماعی باشد.
در مقابل به گفته دکتر استوز، درونگرایان بیشتر احتمال دارد که رنجش را درون خود بریزند و اجازه دهند کینه شان در سکوت تقویت شود که ممکن است منجر به انتقام به شکل پرخاشگری منفعل شود.
با آنکه تیپ شخصیت شما اثر می گذارد که انتقام جو خواهید بود یا نه، تنها عامل موثر نیست. نحوه تربیت ما، ارزش های درونیمان و مجموعه ارزش های اخلاقی ما، همگی بر اینکه نیاز به انتقام جویی را احساس کنیم یا نه، اثر می گذارند.
دکتر استوز می گوید «نظر ما درباره انصاف نقش مهمی در این ایفا می کند که میل به انتقام گرفتن را احساس کنیم یا نه. اگر فردی بر این باور باشد که عدالت به این معناست که مردم سزای اعمال خود را ببینند، ممکن است زمانی که در حق آن ها بدی می شود، نیاز قوی به واکنش نشان دادن را احساس کنند.
برخی افراد اعتقاد دارند که آرامش ذهن مهمتر از تلافی کردن است یا اعتماد دارند که زندگی بدون دخالت آن ها مسائل را حل می کند. اینکه ما بخشش یا انتقام را انتخاب کنیم اغلب ریشه در این دارد که عدالت را چطور تعریف می کنیم و اینکه چه نتیجه ای برای ما به همراه خواهد آورد.»
انتقام فقط به شکل های شدید آن خلاصه نمی شود. نگه داشتن کینه نیز می تواند تجربه دردناک مشابهی باشد، به خصوص اگر جزو آدم هایی باشید که درباره تجربه های گذشته نشخوار فکری می کنید.
رنجش شدت می یابد زمانی که واکنشی به آن نشان نمی دهید و همانطور که همه ما نیز به خوبی می دانیم، ما تنها به خودمان آسیب می زنیم. اما چرا اینطور است که برخی آدم ها نمی توانند کینه به دل نگیرند؟
استوز می گوید «رها کردن کینه همیشه ساده نیست و اغلب به چیزهایی مانند تعدیل احساسی و شخصیت بستگی دارد. تعدیل احساسی یا کنترل احساسی، یکی از 5 جنبه هوش عاطفی است. این مفهوم به توانایی مدیریت و تغییر واکنش های احساسی در قبال موقعیت های گوناگون اشاره می کند، بنابراین واکنش هیجانی نشان نمی دهید یا احساسات شما را آشفته نمی کند.
مردم با کنترل احساسی کم ممکن است به صورت طبیعی تجربه های منفی را بارها و بارها در ذهن خود مرور کنند و برایشان گذر از آن ها سخت تر باشد. افرادی که فوق العاده به طردشدن یا خیانت حساس هستند، ممکن است رها کردن برایشان سخت باشد. چون درد موردنظر برایشان شخصی و عمیق است.»
بدون تردید برخی افراد می توانند بدون تلاش رها کنند. در نهایت افرادی وجود دارند که در تمام جوانب زندگی خود شادتر به نظر می رسند، رها از محدودیت های کینه و ریختن نقشه برای انتقام جویی. نه آن ها قدرت های ماورای طبیعی ندارند. آن ها فقط عزت نفس بالایی دارند.
استوز توضیح می دهد «مردمی که ارزش زیادی برای خود قائل می شوند یا می توانند تصویر بزرگتر ماجرا را ببینند، معمولا راحت تر گذر می کنند. تجربه های زندگی نیز چنین توانایی را شکل می دهد. اگر فردی دائما آسیب دیده باشد، ممکن است برای حفاظت از خود در برابر دردهای آینده، کینه هایش را حفظ کرده باشد.
شما تا الان می دانید که انتقام ارزش این همه زحمت را ندارد. نگه داشتن کینه و نقشه کشیدن برای تلافی کردن فشار احساسی بالایی وارد می کند. اما چطور می توانید رها کنید و چرخه انتقام جویی را بشکنید. از چند راهکار زیر استفاده کنید:
با توجه به اینکه احساس نیاز به انتقام جویی زمانی رخ می دهد که دائما به جفایی که در حق ما شده است فکر کنیم، تمرکز بر مسائل متفاوت شما را به مسیر درست بر می گرداند. استوز می گوید «یکی از بهترین کارهایی که می توانید انجام دهید این است که متوجه شوید چه زمانی اسیر یک چرخه ذهنی شده اید و از خودتان بپرسید آیا سودی برای من دارد یا فقط من را ناراحت نگه داشته است؟»
ذهن آگاهی فواید ثابت شده ای دارد مانند خودکنترلی، بی طرفی و تحمل هیجانات که توانایی مدیریت احساسات است بدون اینکه فورا تلاش کنید آن ها را سرکوب کنید یا بر اساس آن ها واکنش هیجانی نشان دهید. استوز می گوید «تمرین ذهن آگاهی خواه از طریق تنفس عمیق، مدیتیشن یا به سادگی حواس پرتی با چیزی مثبت باشد، می تواند شما را به زمان حال برگرداند.»
هیز می گوید «مردمی که عملکرد بهتری در کنترل احساسات خود دارند، اغلب به یک شیوه منحصر به فرد با آسیب برخورد می کنند. این مهارت مانع انتقام جویی آن ها می شود.» اگر استعداد ذاتی برای مدیریت احساسات خود ندارید، راه هایی وجود دارد که می توانید چنین مهارتی را توسعه دهید. صحبت یا یک درمانگر و یادگیری راهکارها می تواند یک نقطه شروع خوب باشد.
با آنکه شخصیت های ما به طور طبیعی واکنش ما به تجربه های دردناک را شکل می دهند، همیشه می توانیم مسیر بهبود را به جای انتقام انتخاب کنیم. تصمیم به انتقام نگرفتن و به جای آن ادامه دادن زندگی واقعا یک حرکت قدرتمندانه است. آنطور که استوز می گوید «انتقام گرفتن می تواند وسوسه کننده باشد، اما به ندرت منجر به رضایت مطلق می شود. رها کردن به این معنا نیست که باخته اید، بلکه شما به سمت چیزی بهتر حرکت کرده اید.» این حرکت غذایی است که ارزش سرو کردن را دارد، چه داغ باشد چه سرد.
