1398/02/18 9:39 AM - 4 سال قبل
موثرترین راه برای تغییر رفتار و پیشرفت همکاری نزدیک با ضمیر ناخودآگاه است.
چند مرتبه پیش آمده است در انتهای سال آرزوها و اهداف جدیدی برای سال جدید در نظر بگیرید ولی نتوانید به آن ها دست پیدا کنید؟ شاید به خودمان گفته باشیم ورزش بیشتر خواهیم کرد یا وقت بیشتری را برای کودکانمان اختصاص می دهیم یا کمتر عصبانی می شویم. اما در مقایسه با گذشته اصلا به این اهداف نزدیکتر نمیشویم.
مشخص شده است بخشی از این مشکل به شیوه تعیین این اهداف بر می گردد. آنها براساس فرآیند های تصمیم گیری هوشیار ما گرفته میشوند. ما فقط تصمیم می گیریم بعضی از کارها را متفاوت انجام دهیم و همه چیز را به ذهن هوشیار خود میسپاریم. اما تجربه به ما نشان داده است اهداف و نیت های خیر اغلب اوقات کافی نیستند.
در کتاب جدیدم به اسم قبل از این که آن را بدانید، من تمامی راه هایی را معرفی کردم که کشتی شخصی اهداف خوب ما میتواند توسط انگیزه های قدرتمند و نشانه های محیطی ناهوشیار که رفتار ما را همچنین تحت تاثیر قرار می دهند، نابود شود. چون ما نسبت به این اثرات ناخودآگاه آگاه نیستیم، کاری برای مقابله با آنها انجام نمیدهیم. با وجود این آنها شبیه به وزش باد و جریانی از موج ها هستند که مسیر یک کشتی را مانند سکان کاپیتان کشتی تحت تاثیر قرار می دهند. کافی است آنها را نادیده بگیرید تا در دریا سرگردان شوید یا به صخرهها برخورد کنید.
زمانی که موفق به دستیابی به یک هدف نمی شوید، اولین سوالی که باید از خود بپرسید این است :آیا واقعا می خواهم عوض شوم؟ اگر با خودتان صادق باشید، شاید در اعماق وجود خود بخواهید به بیش از حد غذا خوردن یا تمرین نکردن ادامه دهید و این «خواستن ها» به اهداف خوب شما غلبه میکنند.
میتوانید از آزمون های روانشناسی ضمیر ناخودآگاه مانند آرکتایپ یونگ (سفر قهرمانی)، کهن الگوهای اسطوره ای زنان و کهن الگوهای اسطوره مردان نیز کمک بگیرید.
چندین سال قبل در دانشگاه پرینستون آزمایش مشهوری روی دانشجویان رشته الهیات انجام شد، یعنی افرادی که نسبت به اصول اخلاقی و مهربان فوق العاده پایبند هستند. به آنها گفته شد در کلاس بعدیشان درس بسیار مهمی دارند و آزمایشکنندگان عمدا کاری کردند که به این کلاس دیر برسند، در نتیجه آنها برای این که به موقع برسند باید عجله میکردند.
در طول راه، یکی از دانشجویان از شدت عجله به زمین افتاد اما سایرین چون عجله داشتند به موقع به کلاس برسند به او کمک نکردند. هدف آنها برای به موقع رسیدن به کلاس بعدی به ارزش های فردی آنها غلبه کرد و آنها براساس این ارزش ها عمل نکردند و در نتیجه به فرد نیازمند کمکی نشد.
مضحک است اما موضوع آن کلاس داستان اخلاقی تمثیل سامری نیکوکار از انجیل بود.
همین اتفاق برای شما و من نیز رخ میدهد. با وجود اهداف و ارزش هایمان، ممکن است اهداف دیگری داشته باشیم که جلوی اهداف جدید ما را بگیرند و اگر هدف ما چیزی باشد که در اعماق وجودمان واقعا نخواهیم عوض شویم، ذهن هوشیار ما در بهانه آوردن بسیار مهارت دارد و برای کارها دلیل عقلانی میآورد. به عنوان مثال «رژیم غذایی را از فردا شروع میکنم»، فردایی که هرگز نمی آید.
بنابراین از خودتان بپرسید واقعا میخواهید تغییر کنید یا نه. اگر جواب شما «بله» باشد میتوانید به آن ورزشهای باد و امواج قدرتمند که شما را از مسیرتان منحرف میکند غلبه کنید.
یکی دیگر از مواردی که روی کارها و رفتار ما تاثیر شگفتانگیز و قدرتمندی میگذارد نشانه های محیطی است که ضمیر ناخودآگاه ما را تحریک می کند، بدون این که متوجه آن باشیم. به عنوان مثال رفتار سایرین کاملا مسری است و ما میتوانیم در برخوردهای روزمره مان با سایرین و حتی از طریق استفاده از رسانه اجتماعی به آن مبتلا شویم.
اگر شبکه دوستان ما در محیط فیسبوک از افرادی افسرده، دارای اضافه وزن، تنها یا شاد و همکاری کننده تشکیل شده باشد، حتی اگر آنها را نشناسیم و با آنها شخصا ارتباط نداشته باشیم، احتمال این که خودمان نیز آن کارها را انجام دهیم بیشتر است. تلویزیون و سایر تبلیغات رسانهای به همین شکل روی ما تاثیر میگذارند یعنی زمانی که تبلیغات غذایی ببینیم، بیشتر غذا میخوریم.
زمانی که از این تاثیرات ناهوشیارانه روی ضمیر ناخودآگاه خود مطلع باشیم، در واقع میتوانیم مقدار آزادی ارادهای که داریم را افزایش دهیم. اگر وجود این اثرات را منکر شویم، روی آنها کمتر از چیزی که فکر میکنیم کنترل خواهیم داشت. اما نکته بهتر ماجرا این است زمانی که نحوه عمل آنها را بدانیم، میتوانیم این نیروهای ناهوشیار را به نفع خودمان به کار بگیریم.
دههها تحقیقات آزمایشگاهی و همچنین نمایشهای عملی در زندگی واقعی قدرت «نیتهای اجرا» (implementation intentions) آگاهانه را فاش کرده است. نحوه عمل آنها به چه صورت است؟
شکل آنها اغلب اوقات به این صورت است «اگر فلان کار رخ دهد، فلان کار را انجام خواهم داد.» شما یک نقشه واضح و منطقی می کشید که شامل محل، زمان و نحوه انجام آن نیت خواهد شد. رفتار مطلوب خود برای آینده را به یک رویداد یا موقعیت کاملا محتمل گره می زنید. سپس زمانی که آن رویداد واقعا در آینده رخ داد، معمولا متوجه میشوید همان کاری که می خواستید را انجام میدهید، حتی اگر فراموش کرده باشید چکار می خواستید بکنید.
من از این تکنیک برای مسدود سازی اثرات منفی یک روز بد کاری استفاده کردم. ابتدا یک نیت تعیین کردم یعنی رها کردن استرس های منفی محیط کار در زمانی که به خانه میرسم و این که به خانواده ام نشان دهم با آنها شاد هستم. سپس یک نقشه اجرایی در نظر گرفتم که یک رویداد محتمل در آینده را به آن گره زدم یعنی: لحظه ای که از ماشینم پس از رسیدن به خانه از محیط کار پیاده می شوم و در پارکینگ ایستادهام (زمان و مکان)، به خودم یادآوری کنم یک نفس عمیق بکشم، تمامی مسائل کاری را نادیده بگیرم و از بودن در خانه و با خانواده خود لذت ببرم (نحوه انجام نیت). پس از این که تقریبا یک هفته این کار را انجام دادم، عادت جدیدی در من شکل گرفت که تا به امروز دارم آن را ادامه میدهم.
یا فرض کنید می خواهید ورزش را شروع کنید ولی دائما فراموش می کنید. یک راه حل ایجاد یک نیت اجرایی است یعنی: زمانی که به اتاق خواب (مکان) می روید تا لباس های کار خود را عوض کنید، فورا لباس و کفش دو خود را خواهید پوشید (نحوه انجام). زمانی که این کار را انجام دهید، واقعا مسخره است برای دویدن از خانه بیرون نزنید.
نیتهای اجرایی نتایج عملی عالی داشته اند مانند کمک به افراد داخل آسایشگاه تا داروهای متعددی که زندگیشان به آن وابسته است را به موقع بخورند، بدون این که در دراز مدت چنین برنامهای با شکست روبرو شود. از طرفی نیتهای اجرایی به افراد کمک کرده است اهداف خود را پیگیری کنند حتی اگر با تاثیر منفی سایرین و وقفه هایی روبرو شوند.
روی دیگه سکه رفتار ناخواسته است که این روش برای آنها نیز جوابگو است. در واقع نتایج جدیدترین تحقیقات روی ویژگی خود کنترلی (self- control) نشان داده است افرادی که بیشترین کنترل را روی خود دارند یعنی کسانی که در حقیقت شادتر و سالم تر هستند، درآمد و دوستان بیشتری دارند و در مقایسه با سایرین در زندگی موفق تر هستند، در واقع قویترین اراده را ندارند. بلکه آنها افرادی هستند که جهان شخصی خود را به شکلی ساختهاند تا نشانه های رفتار ناخواسته را حذف کنند و جلوی وسوسه شکل گیری آن ها را از همان ابتدا بگیرند.
بنابراین کافی است آن بسته چیپس را نخرید تا شب وسوسه نشوید آن را بخورید و اضافه وزن پیدا کنید.
این ترفند همچنین در سطح اجتماعی جواب می دهد. یکی از محققان در زمینه ویژگی خود کنترلی به اسم وندی وود (Wendy Wood) پیشنهاد کرده است که کاهش قابل توجه تعداد دفعات سیگار کشیدن ما در طول 30 سال گذشته به واسطه نیروی اراده نبوده است بلکه به طور کلی به واسطه منع دخانیات، حذف تبلیغات سیگار و تنباکو از تلویزیون و مجلات و منع نمایش تبلیغ سیگار در فروشگاهها بوده است. حذف نشانه های محیطی سیگار کشیدن به نسبت سایر عوامل به افرادی که می خواسته اند آن را ترک کنند کمک بیشتری کرده است.
این مدرک جدید علمی باید به ما امیدواری بدهد. اگر می خواهید عادات خوب خود را افزایش دهید، می توانید آن را به یک مکان و زمان منظم و خاصی ربط دهید و یادآورهایی برای خودتان به وجود آورید تا ضمیر ناخودآگاه خود را برای پشتیبانی از این عادات تحریک کنید. اگر می خواهید از دست بعضی از عادات خاص رهایی یابیم، میتوانیم نشانهها و فرصتها را از محیط خود حذف کنیم و محرک های ضمیر ناخودآگاه خود را با پیام های هوشیارانه و مثبتی جایگزین کنیم.
بدین وسیله، ما می توانیم به درستی و به شکل مفیدی از ضمیر ناخودآگاه خود استفاده کنیم و برای دستیابی به اهداف سال جدید خود فرصت بهتری داشته باشیم.
"نویسنده این مطلب John Bargh استاد دانشکده روانشناسی دانشگاه Yale بود که در بخش Automaticity in Cognition Motivation and Evaluation کار می کند"
